Ingezonden brief: Met een sluipwet maakt VWS einde aan beroep drogist

Is minister Ernst Kuipers de weg kwijt?
Met een sluipwet maakt VWS einde aan beroep drogist

Het ministerie van VWS wil met een zogenaamde veegwet een ingrijpende verandering aanbrengen in de geneesmiddelenwet, artikel 62. Die wijziging heeft grote gevolgen voor de volksgezondheid en is een bedreiging voor het voortbestaan van de drogist. Het verbaast ons als zelfstandige drogisten (met meer dan 600 winkels in Nederland) in hoge mate dat minister Ernst Kuipers van VWS, die uit de eerstelijns zorg komt, zo makkelijk het belang van de adviesfunctie van de drogist van tafel veegt.

De wetswijziging zou het mogelijk maken dat de consument geneesmiddelen kan kopen in elke willekeurig winkel waarbij hij enkel en alleen advies kan krijgen via een IPad. Juist minister Kuipers zou moeten weten dat er jaarlijks een fors aantal mensen door verkeerd gebruik van zelfzorgmiddelen in het ziekenhuis belandt. Middelen zoals pijnstillers, laxeertabletten of maagmiddelen worden zonder goed advies namelijk achteloos gebruikt.

Huisarts ondersteunen
Bovendien legt Kuipers met deze veegwet alle inspanningen en opleidingen van drogisten naast zich neer en hij negeert het feit dat de drogist de huisarts kan ondersteunen bij de zorgvraag rondom kleine kwalen en op die manier 111 miljoen zorgkosten kan besparen. Ruim 1 op de 7 consults bij de drukbezette huisarts gaat namelijk over zelfzorgklachten en de huisarts heeft de drogist, vooral nu, dus hard nodig.

Wij als zelfstandige drogisten en ondernemers, met meer dan 600 winkels in Nederland, maken ons grote zorgen om de voorgenomen wetswijziging in artikel 62 Geneesmiddelenwet. Het handelt hier niet om een eenvoudige technische wijziging, maar juist om een zeer fundamentele verandering die grote impact heeft op de volksgezondheid, zoals Ruud Coolen van Brakel, directeur Instituut Verantwoord Medicijngebruik, en prof. mr. Herman Bröring in dit paginagrote artikel in Parool onderstrepen. Ook apothekersorganisatie KNMP, de Consumentenbond en de Patiëntenfederatie Nederland hebben hun zorgen geuit over het opnieuw invoeren van de ‘tabletdrogist’.

Vertrouwensband opbouwen
Als drogist waken we graag voor veilig medicijngebruik van onze klanten en juist daarom gaan wij een face-tot-face adviesgesprek aan. Denkt de minister werkelijk dat mensen advies over hun gezondheid gaan vragen via een IPad in een drukke supermarkt? Hoe vaak werd die digitale adviesfunctie bij AH eigenlijk gebruikt? Volgens de gegevens van de eerste pilot werd er nauwelijks tot geen gebruik gemaakt van die IPads. En dat is te begrijpen want je gaat niet in een gangpad van de supermarkt je aambeien of huidschimmel bespreken via een beeldscherm met een volstrekt onbekende. Wij hebben een vertrouwensband opgebouwd met onze klanten waardoor ze met dit soort vragen wel naar ons toe komen. Hoe wil je dat met een IPad evenaren?

VWS misbruikt opzet veegwet
Een veegwet is bedoeld om kleine misslagen in de wet te verbeteren. Het ministerie van VWS lijkt de opzet van een veegwet nu te misbruiken als sluipwet waarbij op een stiekeme en slinkse manier het beroep van drogist de nek om wordt gedraaid. Momenteel staat in de wet dat bij de verkoop van UAD-zelfzorggeneesmiddelen (geneesmiddelen die volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen alleen onder toezicht van een (assistent)drogist of apotheker verkocht mogen worden), er in de winkel altijd een (assistent-)drogist fysiek aanwezig moet zijn om advies te geven. De minister wil deze vakmensen, die goed zijn geschoold en elk jaar nascholing volgen, met een pennenstreek vervangen door een anonieme digitale tablet. De gevolgen daarvan zijn niet te overzien.

In strijd met de wet
Het gevolg van deze wetswijziging is namelijk dat elke willekeurige retailer of zelfs een snackbar geneesmiddelen kan gaan verkopen. Als er maar een IPad bij het schap hangt en verbinding kan worden gemaakt met een drogist ergens op een anoniem hoofdkantoor. Minister Kuipers zegt dat we met de ‘kleine wetswijziging’ teruggaan naar de oude situatie. Dat is onjuist en misleidend. Albert Heijn heeft deze ‘tabletdrogist’ in 2019 en 2020 inderdaad uitgeprobeerd, maar handelde daarmee volgens de Raad van State in strijd met de wet en moest na de uitspraak van de Raad van State in november 2020 alle UAD-middelen uit het schap halen.

Het is niet onwaarschijnlijk dat de supermarkten en andere krachten vervolgens een lobby hebben gevoerd om de UAD-geneesmiddelen weer op het schap te krijgen. Daarvoor blijkt de minister gevoelig te zijn, maar wij kunnen ons niet voorstellen dat Ernst Kuipers zich voldoende realiseert dat hij een wetswijziging doorvoert waarvoor geen enkele urgentie bestaat en die ook nog eens schadelijk is voor de volksgezondheid. Voor de verkrijgbaarheid is het niet nodig; er zijn 3000 drogisterijen en 2000 apothekers dus elke Nederlander kan binnen 10 minuten bij een professional terecht voor zelfzorggeneesmiddelen, buiten de online kanalen. Bovendien zijn we van mening dat de wetswijziging indruist tegen artikel 21 in de grondwet, namelijk dat de overheid de gezondheid van burgers moet beschermen en waarborgen. Kuipers wijst ook naar het feit dat er via websites en met zelfscankassa’s ook zelfzorggeneesmiddelen worden verkocht, maar ook daarbij verleent de drogist de wettelijk verplichte verantwoorde zorg en is deskundig advies van een drogist altijd ter plekke beschikbaar.

Ernstige problemen voorkomen
Wij hebben als drogist een belangrijke functie in advisering en het monitoren van de aankopen van zelfzorggeneesmiddelen. We waken voor veilig medicijngebruik, bijvoorbeeld met de kassacheck en geven als dat nodig is risicowaarschuwingen. Bijvoorbeeld als een zelfzorgmiddel of supplement niet samengaat met een receptmedicijn. Of we waarschuwen mensen voor neusspray-verslaving en waken ervoor dat iemand niet te vaak laxeermiddelen koopt. Let wel: alle 20.000 drogisterijmedewerkers geven samen 64 miljoen zorgadviezen per jaar en verwijzen jaarlijks ruim 150.000 zorgconsumenten door naar de huisarts. Daarmee voorkomen we ernstigere gezondheidsproblemen. De suggestie, zelfs van de minister, dat zelfzorggeneesmiddelen veilig zijn bij normaal gebruik klopt misschien theoretisch maar de praktijk is zeer weerbarstig. Dat ervaren wij dagelijks. Er bestaat ook niet voor niets een indeling in medicijnen die geschikt zijn voor Algemene Verkoop (AV), alleen onder toezicht van een drogist of apotheker verkocht mogen worden (UAD) en UA-geneesmiddelen die alleen bij een apotheker aangeschaft kunnen worden. Bijsluiters zouden de grootste bron van informatie zijn, maar we weten allemaal dat die slecht gelezen en begrepen worden.

Kwetsbare doelgroepen
Hoe ziet de minister het voor zich dat mensen die geen Nederlands spreken of de 15-20% laaggeletterden in Nederland in een drukke winkel advies via een IPad gaan vragen? Dit zijn juist de kwetsbare groepen, om maar niet te spreken van ouderen die vaak meerdere medicijnen tegelijk gebruiken en digitaal helemaal niet vaardig zijn… En veel mensen gebruiken stelselmatig middelen waardoor onderliggende klachten soms slecht worden herkend. Dan hebben we het niet eens over de interactie tussen receptmiddelen en zelfzorgmiddelen. Ik verwijs graag naar het onderzoek van dr Lyda Blom die de gevaren van verkoop onder toezicht van een tabletdrogist inzichtelijk heeft gemaakt.

Gevolgen niet te overzien
De vaardigheid van veel Nederlanders als het gaat om het managen van hun eigen gezondheid wordt overschat. En de risico’s van zelfzorggeneesmiddelen worden onderschat. Daarom staan wij dagelijks klaar met advies, niet alleen over geneesmiddelen maar ook over voeding, supplementen en andere leefstijladviezen die gezondheidsproblemen kunnen voorkomen. Het is ons volstrekt onduidelijk welk doel er wordt gediend met deze wetswijziging. De Nederlandse drogisterij is een uniek kanaal in Europa waar we met zijn allen trots op mogen zijn. Als onze adviesfunctie zomaar vervangen kan worden door een IPad, dan zijn de gevolgen voor de consument niet te overzien. Of moeten we in Nederland alvast wennen aan het idee dat UAD straks – net als in het buitenland – alleen via apotheken te verkrijgen is? Wat doet de consument dan met zijn weekendhoofdpijn of als hij ’s avonds een middel zoekt om de nacht door te komen? Wij houden ons hart vast voor de toekomst van de drogist als zelfzorgspecialist en voor de gezondheid van onze klanten…

Namens de zelfstandige drogisterijondernemers in Nederland,

Harry Piet, drogist Care & Beauty
Namens 22 winkels