Joba van den Berg, CDA-woordvoerder Zorg in de Tweede Kamer: “VWS overschat zelfredzaamheid Nederlanders”

Op 11 mei heeft CDA-lid Joba van den Berg een amendement ingediend tegen de wetswijziging van de Geneesmiddelenwet zoals VWS die voorstelt. De wijziging van de Geneesmiddelenwet zou het mogelijk maken dat UAD-geneesmiddelen straks te koop kunnen zijn in pompshops, supermarkt of bouwmarkt, waarbij klanten vragen kunnen stellen via een digitale tablet. Joba van den Berg: “De indeling van geneesmiddelen in de UAD-categorie is er niet voor niets. Het woord zegt het al: deze geneesmiddelen moeten verkocht worden onder fysiek toezicht van een apotheker of drogist.”

Met het amendement wil Joba van den Berg de wettelijke eis behouden dat voldoende (assistent)drogisten in een winkel fysiek aanwezig moeten zijn. De woordvoerder Zorg van het CDA is van mening dat voorlichting door een digitale tablet negatieve gevolgen heeft voor de veiligheid van de consument en effectief medicatiegebruik. “Ik ben vierkant tegen deze wetswijziging. De Raad van State heeft in november 2020 nog bevestigd dat deze geneesmiddelen zwaar genoeg zijn om de optie tot face-to-face advies van een apotheker of drogist verplicht te stellen. Minister Ernst Kuipers van VWS weerlegt dat in feite door de wet te veranderen en zo de tabletdrogist toch weer mogelijk te maken.”

Kwetsbare doelgroepen
Het CDA wil het systeem behouden zoals het nu is, vertelt Van den Berg, met de verplichte aanwezigheid van apotheker of drogist. “VWS gaat te sterk uit van de zelfredzaamheid van de Nederlanders. Uit het rapport ‘Weten is nog geen doen’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) uit 2017, blijkt al dat de zelfredzaamheid van de gemiddelde Nederlander wordt overschat. We hebben in Nederland bijvoorbeeld 2,5 miljoen laaggeletterden, 1,2 miljoen mensen met een verstandelijke beperking en 1,3 mensen van 75-plus… deze kwetsbare doelgroepen zijn vaak niet zelfredzaam of niet digitaal vaardig en kunnen meestal niet met een digitale tablet overweg. Dan is het risico op verkeerd gebruik van geneesmiddelen hoog met alle gevolgen voor de gezondheid van dien. Bij de drogist is er toch een extra drempel ingebouwd voor het veilig gebruik van geneesmiddelen. Ik begrijp ook dat per jaar 150.000 mensen door de drogist worden geadviseerd om de huisarts te bezoeken, waardoor ernstigere problemen kunnen worden voorkomen.”

Debat na zomerreces
Joba van den Berg noemt het opvallend dat VWS de wetswijziging in de Geneesmiddelenwet via een veegwet of verzamelwet wil behandelen. “Met een veegwet behandel je kleine, technische wijzigingen in de wetgeving en de Tweede Kamer maakt daarvan meestal een hamerstuk. De invoering van de tabletdrogist is echter geen technische wijziging, maar een verregaande inhoudelijke wijziging van de wet met grote gevolgen. Mede dankzij het amendement zal er nu in ieder geval een discussie aan de wetswijziging worden gewijd en wordt het niet weggemoffeld in een verzamelwet. Het wordt na het zomerreces in de Tweede Kamer middels een plenair debat of een wetgevend overleg behandeld. De behandeling van deze wetswijziging staat vooralsnog gepland in september, maar het is heel goed mogelijk dat het, net als vele andere wetswijzigingen, naar een later tijdstip verzet wordt.”

Steun amendement
Hoeveel steun verwacht Joba van den Berg voor haar amendement? In juni 2022 riep minister Kuipers de Tweede Kamer-leden immers op om het amendement niet te steunen. Joba van den Berg: “In het kader van een debat over Geneesmiddelen, Hulpmiddelen en Pakketbeheer gaf ik aan dat ik de wetswijziging over UAD-middelen een slecht idee vind. Minister Kuipers gaf toen aan dat hij als antwoord op mijn vraag – ik stelde geen vraag maar maakte een statement – het amendement ontraadt. Ontraden betekent dat hij het amendement van tafel wil vegen en het ook niet uit wil voeren. Als een minister dat zegt, is mijn ervaring dat vaak de coalitiepartijen de minister  zullen blijven steunen. Dus ik ben heel benieuwd of het amendement een meerderheid gaat behalen in de Tweede Kamer…”

De motivatie achter de wetswijziging is Van den Berg niet geheel duidelijk. “Het is puur een initiatief van VWS, er zit geen Europese agenda achter. Het CDA streeft naar drie B’s als het de zorg en dus ook geneesmiddelen betreft: medicijnen moeten betaalbaar, beschikbaar en goed bereikbaar zijn. Bij zelfzorggeneesmiddelen is dat prima geregeld: er zijn meer dan 5.000 apothekers en drogisterijen in Nederland dus iedereen heeft binnen een kwartier de mogelijkheid om zelfzorggeneesmiddelen aan te schaffen. De enige onderbouwing die VWS geeft, is dat de advisering over deze geneesmiddelen mee moet gaan met de digitale ontwikkelingen. Maar ook die digitale mogelijkheden zijn er al; er is een keurmerk ontwikkeld voor veilige en deskundige verkoop online, waarbij pop ups verschijnen om het veilig gebruik te bevorderen en hetzelfde geldt voor de zelfscans in de winkel. Die combinatie van digitaal advies en fysieke aanwezigheid van een drogist, kun je ook in supermarkten doorvoeren. Maar UAD-geneesmiddelen verkopen in een pompshop of bouwmarkt, daar zie ik geen heil in.”

Joba van den Berg begrijpt dat drogisterijen belang hebben bij het behoud van UAD-middelen. “Dat belang gaat misschien verder dan alleen commercie, maar wat voor mij het pleidooi voor de fysieke aanwezigheid van een drogist versterkt, is dat ook onafhankelijke instanties zoals het Instituut Verantwoord Medicijngebruik, diverse hoogleraren in de farmacie, huisartsen en apothekers maar ook belangenorganisaties als de Patiëntenfederatie en de Consumentenbond deze case ondersteunen. We hebben als Tweede Kamer-leden veel en goed onderbouwde informatie over deze casus ontvangen, maar ik hoor niet veel collega’s erover. Ik bespreek het amendement zo veel mogelijk met mijn collega’s en raad mensen ook aan om politieke vertegenwoordigers hierover aan te spreken – veilig gebruik van geneesmiddelen is namelijk een belangrijk onderwerp om voor te strijden.”

Samenwerken in de zorg
Het CDA pleit voor meer samenwerking in de zorg en stimuleert zorgpartijen om meer van elkaars best practises te leren. Ziet zij ook brood in meer samenwerking tussen drogist, huisarts en apotheker? “Als een huisarts bij kleine kwalen vertelt dat de patiënt ook bij een drogist terecht kan, dan lijkt mij dat een prima ontwikkeling, ook om wat druk weg te halen bij de huisartsen. Maar als de zwaardere zelfzorggeneesmiddelen straks onverhoopt bij elke willekeurige winkel te koop zijn, dan kan het gebeuren dat huisartsen hierin terughoudender worden. De advisering door een digitale tablet bij UAD kan er ook voor zorgen de zorgvraag bij huisartsen weer stijgt, door verkeerd gebruik of doordat mensen niet met digitale advisering om kunnen gaan.” Samenwerking tussen drogisten en apothekers in een Zelfzorgcentrum waar ook gevaccineerd kan worden of zelftests kunnen worden verricht, zoals Marcel Levi tijdens het Zelfzorgcongres opperde, vindt Joba van den Berg ook een interessante gedachte. “Mits binnen zo’n Zelfzorgcentrum duidelijk is welk opleidingsniveau voor welk advies of handeling vereist is. Zo kan bij het vaccineren wellicht een duidelijke rol voor de apotheker zijn weggelegd maar niet voor de drogist. Binnen een centrum zou ook de 1,5-lijns zorg geboden kunnen worden. Belangrijk daarbij is dat ieder zijn eigen grenzen goed kent.”

Tekst: Ivonne de Thouars
Beeld: In the Picture

Deel dit bericht: